• ANASAYFA
• YÖNETİM KURULU
• YAZARLAR
• İNDİRİMLİ İŞYERLERİ
• ÖRNEK DİLEKÇELER
• İLETİŞİM

• HABERLER

MESAİ SAATLERİ DIŞINDA AYLIK KARŞILIĞI DERS VERİLEMEZ

 

İlgili mevzuatına göre, öğretmenlere, yarıyıl ve yaz tatillerinde, cumartesi ve pazar günleri ile mesai günleri saat 17.00'den sonra başlayan saatlerde aylık karşılığı ders verilemez

 

Şöyle ki;

12.03.1964 tarih ve 11654 Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan 439 Sayılı Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Yüksek Ve Orta Dereceli Okullar Öğretmenleri İle İlkokul Öğretmenlerinin Haftalık Ders Saatleri İle Ek Ders Ücretleri Hakkında Kanun ile öğretmenlerin çalışma saatleri düzenlenmiş ve kanunun açıklaması olan 16.12.2006 tarih ve 26378 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar'ın "Aylık karşılığı ders görevi" başlıklı 5. maddesi ve "Ek ders görevi" başlıklı 6. maddesi ve diğer maddeler ile girilecek dersler belirlenmiştir.

Ayrıca "Ek ders görevi" başlıklı 6. maddesinde ise Ek ders görevi ile ilgili olarak; "alanlarında ek ders görevi verilemeyen veya kısmen verilebilenlere, ihtiyaç halinde ve istekleri üzerine alanları dışında da ek ders görevi verilebilir." hükümleri bulunmaktadır.

Bu hükümlere göre öğretmene alanı dışında aylık ve ek ders karşılığı görev verilebilmesi için öğretmenin izni gerekmekte kendi alanında ise isteğine bakılmaksızın Ders Ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar'ın 5. ve 6. maddesinde belirtilen kriterlere göre aylık ve ek ders karşılığı görev verilebilmektedir.

 

Fakat burada öğretmenin isteğine bakılmaksızın kendi alanında verilecek görevin haftanın hangi günleri ve saatlerinde yapılacağı Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar ve 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümleri açısından önem taşımaktadır.

23.07.1965  tarihli ve  12056 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun "Çalışma Saatleri" başlıklı 99. maddesindeki; "Memurların haftalık çalışma süresi genel olarak 40 saattir.

Bu süre Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir. Ancak özel kanunlarla yahut bu kanuna veya özel kanunlara dayanılarak çıkarılacak tüzük ve yönetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma süreleri tespit olunabilir.

Bakanlar Kurulu, yurt dışı kuruluşlarda hizmetin gerektirdiği hallerde, hafta tatilini Cumartesi ve Pazardan başka günler olarak tespit edebilir." hükümleri ile memurların çalışma saatleri tespit edilmiştir.

657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun "Günlük Çalışma Saatlerinin Tespiti" başlıklı 100. maddesindeki; "Günlük çalışmanın başlama ve bitme saatleri ile öğle dinlenme süresi, bölgelerin ve hizmetin özelliklerine göre merkezde Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca, illerde valiler tarafından tespit olunur." hükümleri ile de Günlük Çalışma Saatlerinin illerde valiler tarafından tespit edileceği hüküm altına alınmıştır.

657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun "Yıllık izinlerin kullanılışı" başlıklı 103. maddesindeki; "Yıllık izinler, amirin uygun bulacağı zamanlarda, toptan veya ihtiyaca göre kısım kısım kullanılabilir. Birbirini izleyen iki yılın izni bir arada verilebilir. Cari yıl ile bir önceki yıl hariç, önceki yıllara ait kullanılmayan izin hakları düşer.

Öğretmenler yaz tatili ile dinlenme tatillerinde izinli sayılırlar. Bunlara, hastalık ve diğer mazeret izinleri dışında, ayrıca yıllık izin verilmez.

Hizmetleri sırasında radyoaktif ışınlarla çalışan personele, her yıl yıllık izinlerine ilaveten bir aylık sağlık izni verilir." hükümleri ile de öğretmenlerin yaz tatili ile dinlenme tatillerinde izinli sayıldıkları hüküm altına alınmıştır.

16.12.2006 tarih ve 26378 Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici Ve Öğretmenlerinin Ders Ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar'ın "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinde; "(1) Bu Kararda geçen;

b) Aylık karşılığı ders görevi: Aylık karşılığında okutulmak zorunda olunan dersleri,

f) Ek ders görevi: Aylık karşılığı ders görevi dışında ek ders ücreti karşılığında okutulan dersleri,

g) Gündüz öğretimi dışında kalan öğretim: Örgün ve yaygın eğitim kurumlarında yarıyıl ve yaz tatilleri ile cumartesi ve pazar günleri yapılan yüz yüze eğitim ile diğer günlerde saat 18.00'den sonra başlayan yüz yüze eğitimi,

k) Tam gün tam yıl eğitim: Mesleki ve teknik örgün ve yaygın eğitim kurumlarının fiziki kapasitelerinden azami derecede yararlanılması amacıyla hafta sonu, yarıyıl ve yaz tatilleri de dahil olmak üzere 07.00-24.00 saatleri arasında fiilen yapılan eğitim ve öğretimi, ifade eder." hükümleri bulunmaktadır.

Yukarıda sıralanan Aylık Karşılığı Ders Görevi, Ek Ders Görevi, Gündüz Öğretimi Dışında Kalan Öğretim ve Tam Gün Tam Yıl Eğitim tanımlarından hareketle Gündüz Öğretimi dışında kalan öğretimin cumartesi ve pazar günleri yapılan yüz yüze eğitim ile diğer günlerde saat 18.00'den sonra başlayan yüz yüze eğitimi kapsadığı anlaşılmaktadır.

657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun "Ders ve konferans ücretleri" başlıklı 176. maddesi 1. fıkrasında; "Bu Kanunun 89 uncu maddesine göre kendilerine ders görevi verilenlere, ders saati başına gündüz öğretimi için 140, örgün ve yaygın eğitim kurumlarında yarıyıl ve yaz tatillerinde, cumartesi ve pazar günleri ile saat 18.00'den sonra başlayan öğretim faaliyetleri için 150 gösterge rakamının bu Kanuna göre belirlenen aylık katsayısı ile çarpımından oluşan miktar üzerinden ek ders ücreti ödenir." hükümleri bulunmaktadır.

Bu hükümlere göre de örgün ve yaygın eğitim kurumlarında yarıyıl ve yaz tatillerinde, cumartesi ve pazar günleri ile saat 18.00'den sonra başlayan öğretim faaliyetleri için 150 gösterge rakamının Kanuna göre belirlenen aylık katsayısı ile çarpımından oluşan miktar üzerinden ek ders ücreti ödenmektedir.

Kısacası, örgün ve yaygın eğitim kurumlarında yarıyıl ve yaz tatillerinde, cumartesi ve pazar günleri ile saat 18.00'den sonra başlayan öğretim faaliyetleri için ek ders ücreti ödeneceği 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun "Ders ve konferans ücretleri" başlıklı 176. maddesi 1. fıkrasında belirtilmektedir.

Dolayısıyla, Okul Öncesi Eğitim, İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumlarında;

Bu hükümlere göre; Norm kadro fazlası öğretmenler ile aylık karşılığı ders görevini dolduramayan öğretmenlere istemeleri halinde yarıyıl ve yaz tatillerinde, cumartesi ve pazar günleri ile mesai günleri saat 17.00'den sonra başlayan eğitim ve öğretim faaliyetlerinde görev verilmesi halinde bu faaliyetler için 150 gösterge rakamının Kanuna göre belirlenen aylık katsayısı ile çarpımından oluşan miktar üzerinden ek ders ücreti ödenmesi ve aylık karşılığı görev verilmemesi gerekmektedir.

Öğretmenlere "aylık karşılığını doldurmuyorsunuz" denilerek zorla alanı içinde veya dışında mesai saatleri dışında yani yarıyıl ve yaz tatillerinde, cumartesi ve pazar günleri ile mesai günleri saat 17.00'den sonra başlayan eğitim ve öğretim faaliyetlerinde yukarıda açıkladığımız mevzuat hükümlerince aylık karşılığı ders verilmesine imkân bulunmamaktadır

 Fakat;

Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünün 04/01/2016 tarih ve 50271 sayılı yazıları ekinde yer alan 27/11/2015 tarih ve 12240212 sayılı yazıları ile;

"Genel Müdürlüğümüze bağlı yaygın eğitim kurumlarında tam gün tam yıl eğitim uygulamasından dolayı, kurumlarımızda hafta içi ve hafta sonu saat 22.00'ye kadar faaliyetler yapılmaktadır.

Kurumlarımızda görevli öğretmenlerden, hafta içi saat l8.00'e kadar okutmakla yükümlü aylık karşılığı ders görevine yerine getiremeyenlere; hafta içi saat l8.00'den sonra ve hafta sonu verilecek dersler, aylık karşılığı ders görevi mi yoksa ek ders görevi mi sayılacağı konusunda Genel Müdürlüğünüzün görüşüne ihtiyaç duyulmaktadır." şeklindeki görüş başvurusuna;

Milli Eğitim Bakanlığı İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünün 04/01/2016 tarih ve 50271 sayılı yazıları ekinde yer alan 17/12/2015 tarih ve 13006059 sayılı yazıları ile; "...söz konusu eğitim faaliyetleri de dahil olmak üzere, cumartesi ve pazar günleri ile yarıyıl ve yaz tatilleri dışında yüz yüze eğitim kapsamında okutulan derslerin, saat kaçta okutulduğuna bakılmaksızın öncelikle aylık karşılığı olarak değerlendirilmesi gerekmektedir." şeklinde cevap vermiştir.

Peki bir öğretmene yarıyıl ve yaz tatillerinde, cumartesi ve pazar günleri ile mesai günleri saat 17.00'den sonra başlayan saatlerde aylık karşılığı ders görevi verilebilir mi?

Görüş yazısı; yarıyıl ve yaz tatillerinde, cumartesi ve pazar günleri aylık karşılığı ders görevi verilemez demekte iken hafta içi günlerde derslerin, saat kaçta okutulduğuna bakılmaksızın öncelikle aylık karşılığı olarak değerlendirilmesi gerektiğini bildirmektedir.

Peki, MEB'in mesai saatlerinden haberi var mı?

Cevabı çok basit YOK. Çünkü olsaydı Sayın Genel Müdür "...yüz yüze eğitim kapsamında okutulan derslerin, saat kaçta okutulduğuna bakılmaksızın öncelikle aylık karşılığı olarak değerlendirilmesi gerekmektedir." şeklinde görüş bildirmezdi.

Peki bu iddiamızı nereye dayandırıyoruz. Tabi ki 657 sayılı kanuna;

Şöyle ki;

657 Sayılı Devlet Memurları Kanun'un "Çalışma Saatleri" başlıklı 99. maddesindeki; "Memurların haftalık çalışma süresi genel olarak 40 saattir.

Bu süre Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir. Ancak özel kanunlarla yahut bu kanuna veya özel kanunlara dayanılarak çıkarılacak tüzük ve yönetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma süreleri tespit olunabilir.

Bakanlar Kurulu, yurt dışı kuruluşlarda hizmetin gerektirdiği hallerde, hafta tatilini Cumartesi ve Pazardan başka günler olarak tespit edebilir." hükümleri ile memurların çalışma saatleri tespit edilmiştir.

657 Sayılı Devlet Memurları Kanun'un "Günlük Çalışma Saatlerinin Tespiti" başlıklı 100. maddesindeki; "Günlük çalışmanın başlama ve bitme saatleri ile öğle dinlenme süresi, bölgelerin ve hizmetin özelliklerine göre merkezde Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca, illerde valiler tarafından tespit olunur." hükümleri ile de Günlük Çalışma Saatlerinin illerde valiler tarafından tespit edileceği hüküm altına alınmıştır.

657 Sayılı Devlet Memurları Kanun'un "Yıllık izinlerin kullanılışı" başlıklı 103. maddesindeki; "Yıllık izinler, amirin uygun bulacağı zamanlarda, toptan veya ihtiyaca göre kısım kısım kullanılabilir. Birbirini izleyen iki yılın izni bir arada verilebilir. Cari yıl ile bir önceki yıl hariç, önceki yıllara ait kullanılmayan izin hakları düşer.

Öğretmenler yaz tatili ile dinlenme tatillerinde izinli sayılırlar. Bunlara, hastalık ve diğer mazeret izinleri dışında, ayrıca yıllık izin verilmez.

Hizmetleri sırasında radyoaktif ışınlarla çalışan personele, her yıl yıllık izinlerine ilaveten bir aylık sağlık izni verilir." hükümleri ile de öğretmenlerin yaz tatili ile dinlenme tatillerinde izinli sayıldıkları hüküm altına alınmıştır.

Bu hükümlere göre öğretmenlere hafta içi günlerde derslerin, saat kaçta okutulduğuna bakılmaksızın aylık karşılığı olarak resen ders görevi verilemez.

ANAYASAMIZDA ANGARYA YASAKTIR

Bu durum ayrıca Anayasa'mızın 18. maddesinde yer alan "Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır." hükümlerine de aykırılık teşkil edecektir.

ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERDE ANGARYA YASAKTIR

 

İLO diğer adıyla Uluslararası Çalışma Örgütü Türkiye'nin imza koyduğu İLO sözleşmeleri veya diğer uluslararası sözleşmeler 1982 Anayasası'nın "Milletlerarası Antlaşmaları Uygun Bulma" başlıklı 90. maddesinde yer almaktadır.

Bilindiği üzere Anayasa'da önemli değişiklikler yapılarak kamu görevlilerine sendika hakkı açıkça tanınmış, daha sonra yapılan bir değişiklik ile de Anayasa'nın 90. maddesinin son fıkrasına, 22.05.2004 tarih ve 5170 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5170 sayılı yasanın 7. maddesi ile eklenen son cümle uyarınca; "Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır." hükümleri ile Uluslararası Sözleşmeler iç hukukumuzun bir parçası haline getirilmiştir.

Anayasa'nın 90. maddesi uyarınca iç hukukumuzun bir parçası haline gelen ve bir uyuşmazlık olması halinde yasalardan önce uygulanacak olan temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası sözleşmelerin örgütlenme özgürlüğü ve sendikal haklara ilişkin hükümler içerdiği bilinmektedir.

Buna göre; 13.01.2004 tarih ve 25345sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Ve Çalışma Ortamına İlişkin 155 Sayılı Sözleşmesinin 3. maddesi (b) bendindeki; "Bu sözleşmenin amacı bakımından; "b "İşçiler" terimi, kamu çalışanları dâhil olmak üzere istihdam edilen bütün kişileri kapsar." hükümlerince sözleşme metni memurları da kapsamaktadır.

 23.06.1998 tarih ve 23381 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Cebri veya Mecburi Çalıştırmaya İlişkin Sözleşmenin 11. maddesi (b) bendindeki; "Sadece 18'den yukarı ve 45'den aşağı yaşlarda bulunan sağlam yetişkin erkekler cebri veya mecburi çalıştırmaya tabi olabilirler. Bu sözleşmenin 10 uncu maddesinde öngörülen iş türleri hariç, aşağıdaki tedbirler ve şartlar dikkate alınmalıdır.

b-Öğretmenler öğrenciler ve genel olarak idari personelin muaf tutulması;" hükümleri ile memurların cebri ve mecburi çalışmadan muaf tutulacağı kayıt altına alınmıştır.

 

KANUN, TÜZÜK VE YÖNETMELİK HÜKÜMLERİNE AYKIRI EMİR, YERİNE GETİRİLMEZ

Diğer taraftan 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun "Devlet memurlarının görev ve sorumlulukları" başlıklı 11. maddesinde "?Devlet memuru amirinden aldığı emri, Anayasa, kanun, tüzük ve yönetmelik hükümlerine aykırı görürse, yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir. Amir emrinde ısrar eder ve bu emrini yazı ile yenilerse, memur bu emri yapmağa mecburdur. Ancak emrin yerine getirilmesinden doğacak sorumluluk emri verene aittir. Konusu suç teşkil eden emir, hiçbir suretle yerine getirilmez; yerine getiren kimse sorumluluktan kurtulamaz?" hükmü mevcut olup bu hüküm uyarınca yarıyıl ve yaz tatillerinde, cumartesi ve pazar günleri ile mesai günleri saat 17.00'den sonra başlayan saatlerde öğretmenlere aylık karşılığı ders verilmesi yukarıdaki mevzuat hükümlerine aykırı olup mevzuata aykırı olarak verilen bu görevin yerine getirilme imkânı da bulunmamaktadır.

İLGİLİ YARGI KARARLARI

Benzer bir konuda Elazığ Teknik ve Endüstri Meslek Lisesinde Motorlu Araçlar Teknolojisi öğretmeni olarak görev yapan Türk Eğitim-Sen üyesi Ayşem Yıldız'ın Elazığ 2.İdare Mahkemesi'ne; gece eğitimi dersleri karşılığı eksik ödenen haftalık 6 saat ders ücretinin ve mesai saatleri dışında yaz eğitimi döneminde girmiş olduğu telafi eğitimi dersleri ile ilgili olarak haftalık 6 saat olmak üzere toplam 12 saat ders ücretinin tarafına ödenmesi istemiyle yaptığı idari başvurunun reddine ilişkin ve söz konusu idari işlemin; hafta içi mesai saatinden sonra yasal tatil döneminde çalıştığının sabit olduğu ve bu dönemde ek ücretlerinin yasa gereği artırımlı olduğunun haksız, hukuka aykırı olduğunu ileri sürerek açtığı idari işlemin iptaline yönelik davada, Elazığ 2. İdare Mahkemesi 2013/1131 Esas, 2014/330 Karar Sayılı ve 29.04.2014 tarihli karar ile dava konusu işlemin iptal edilmesi yönünde, karar vermiş ve bu karar Malatya Bölge İdare Mahkemesi'nce 2014/1400 Esas, 2014/992 Karar Sayısı ile 31.10.2014 tarihinde onanarak kesinleşmiştir.

Ayrıca, benzer bir konuda Türk Eğitim-Sen Burdur Şubesi tarafından Burdur İl'inde görev yapan öğretmenlerin her gün saat 16.00'ya kadar görev yerlerinden ayrılmamalarına ilişkin işlemin kaldırılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin işlemin iptali için dava açılmıştır. Isparta İdare Mahkemesinin 2011/298 Esas, 2011/1270 Karar Sayılı ve 21.12.2011 tarihli karar ile işlemin iptaline hükmedilmiş olup; kararın gerekçesinde, ilköğretim okulu öğretmenlerinin haftalık çalışma saatleri ile okullardaki günlük ders ve teneffüs sürelerinin mevzuatta ayrıntılı olarak düzenlendiği, bu süreler dışında görev yerinde kalmaya zorlanamayacakları belirtilmiştir.

 Ahmet KANDEMİR

• UYARI: Konuyla ilgisi bulunmayan, hakaret içeren cümleler veya imalar, inançlara saldırı, şiddete teşvik ve tamamı büyük harfle yazılan yorumlar onaylanmamaktadır.
• Yorumunuz